بزرگ ترين نقشه ميکروبي
بدن در"پروژه ميکروبيوم انسان"
(A framework for
human microbiome research)
"وقتي که من از
روي چوکي بلند مي شوم، حجرات باکتريابي که همراه من بلند مي شوند، ده برابر بيشتر
ازحجره هاي انساني بدن من هستند."
اين را داکتر بروس بيرن مي
گويد. او يکي از صدها دانشمند آمريکايي است که در حال توليد گسترده ترين نقشه ميکروب
هايي اند که روي سطح و درون بدن ما زندگي مي کنند.
در پروژه ميکروبيوم (زيست
بوم ميکروبي) انسان، محققان در حال فهرست کردن هويت ژنتيکي بسياري از باکتريا ها،
ويروس ها، و ساير ارگانيسم هايي‌اند که در تماس نزديک با بدن ما هستند.
به گفته محققان، آنها ميکروب
هايي نيستند که نياز به حذف داشته باشند؛ بلکه بخش بنيادين ي هستند از آنچه ما را
به عنوان انسان شکل مي دهند.
با اينحال، تا همین اواخر، ما اطلاعات زيادي درباره
هویت تریلیاردها
مبکروبی که
در بدن ما موجودند، نداشیم.چندين قرن بود که ما تنها مي توانستيم ميکروب هايي را بررسي کنيم که در آزمايشگاه ها دوام مي آورند، آنها را به طور مجزا مورد بررسي قرار مي داديم، و اغلب در هر آزمايش، تنها يک ميکروب را مطالعه مي کرديم.
ولي به کمک تکنيک هايي در
زمينه تعيين زنجيره دي ان اي
(DNA) که روز به روز پيشرفت بيشتري مي کنند، "پروژه ميکروبيوم انساني"
توانسته ميکروب هايي را بيابد که تاکنون هرگز ديده نشده اند. اين پروژه همچنين شيوه
رفتار اجتماع هاي ميکروبي را مطالعه مي کند.
تاکنون بخش هاي زيادي از
نتايج اين پروژه پنج ساله، که توسط موسسه ملي بهداشت آمريکا آغاز شده ، در مجلات نيچر،
ژنوم بيولوژي و پي ال او اس
(PLoS) منتشر شده است. ( لينک مقاله- Nature)
در اين پروژه، بيش از ۲۰۰ مرد و زن سالم از آمريکا مورد نمونه برداري ميکروبي قرار گرفتند؛ اين
نمونه ها از قسمت هاي مختلف بدن آنها برداشته شد.
محققان توانستند بيش از ۱۰ هزار گونه ي متفاوت از ارگانيزم ها را به عنوان بخشي از ميکروبيوم
(زيست بوم ميکروبي) سالم انساني پيدا کنند.
مشخص شده است که بيشتر اين
ميکروب ها کاملا بدون زيان هستند. در واقع، مستندهاي روزافزوني وجود دارد مبني بر
اينکه اين ميکروب ها از چندين لحاظ به ما کمک مي کنند. برخي از اين ميکروب ها
به ما کمک مي کنند که از غذاها انرژي بگيريم و برخي ديگر کمک مي کنند که مواد مغذي
از جمله ويتامين ها را جذب کنيم.
ميکروب هاي مشابه؟
تا پيش از اين فقط ميکروب
هايي که در آزمايشگاه دوام مي آوردند، مورد مطالعه قرار مي گرفتند .
پروفسور باربارا ميت از
موسسه جي کريگ ونتر که در اين پروژه همکاري مي کند، مي گويد: "تحقيقات به تدريج
ما را از نقش اين ميکروب ها در شکل دادن به سيستم هاي ايمني بدن ما و توافق کردن
به سيستم ايمني ، آگاه مي کند."
تا پيش از اين فقط ميکروب
هايي که در آزمايشگاه دوام مي آوردند، مورد مطالعه قرار مي گرفتند .
يکي از مهم ترين سوال هايي
که محققان در پي يافتن پاسخ آن بودند، اين بود: که "آيا مجموعه يي از ميکروب
هاي خاص وجود دارد که همه انسان‌ها داشته باشند؟"
دانشمندان با تحقيقات خود،
ديدند که در انسان هاي مختلف، ميکروب هاي متنوعي وجود دارد و اجتماع هاي منحصر به
فردي از ميکروب ها در بخش هاي مختلف بدن انسان ها زندگي مي کنند.
ولي آنچه برخي را شگفت زده
کرد، اين بود که در بخش هاي خاصي از بدن، بسياري از ميکروب ها وظايف مشابهي دارند.
دوکتور بيرن مي گويد
:"من و شما ممکن است ارگانيزم هاي متفاوتي روي زبان داشته باشيم ولي در
مجموع، آنها ژن هاي يکساني را به کار مي گيرند- به همين دليل قادرند که وظايف يکسان
ي را انجام بدهند، مثلا، شکستن قند غذاها."
اين يافته ها سبب مي شود
که ديدگاه ما درباره "مدل تک ميکروبي" نسبت به بيماري ها تغيير کند. بر
اساس مدل تک ميکروبي، عامل بروز هر بيماري مشخص، يک ميکروب خاص است.
دفترچه راهنماي باکتريايي
دوکتور کرتيس هاتنهاور از
کالج بهداشت عمومي هاروارد مي گويد: " شايد آنچه در بروز برخي از بيماري ها
اهميت دارد، يک نوع ميکروب مشخص نباشد، بلکه به بيراهه رفتن عملکرد گروهي از ميکروب
ها باشد."
بر اساس يافته هاي محققان،
داوطلبان سالم اين تحقيق ، همگي ميزان پاييني از ميکروب هايي را که به صورت سنتي،
عامل بيماري ها فرض مي شوند، با خود دارند.
براي مثال، باکتري Staphylococcus aureus که ممکن است در
بروز عفونت ام آر اس اي
(MRSA) موثر باشد، داخل بيني حدود ۳۰ درصد از
داوطلبان ديده شده است.
دوکتور هاتنهاور مي گويد:
" حالا ما يک دفترچه راهنما از ۱۰۰ تا از اين ميکروب هايي را
داريم که اگر محيط مناسب باشد، اين قابليت را دارند که دچار عملکرد بد بشوند."
او مي گويد: " ما مي
دانيم که اين ميکروب ها در کجاي بدن افراد سالم زندگي مي کنند و کدام اندام ها و ارگانيزم
ها، آنها را احاطه کرده اند. براي همين شايد بتوانيم کم کم بفهميم منبع شان کجاست
و چه چيزي آنها را وارد اين مناطق مي کند."
حاملان ژن
ميکروب ها حامل ژن هاي
فراواني هم هستند.
به گفته دوکتور هاتنهاور، اين
ژن ها همان قدر توانايي دارند روي سلامتي و احتمال بيمارشدن ما تاثير بگذارند که
ژن هاي بدن خودمان اين توانايي را دارند. او مي گويد که توانايي براي
ارجاع به اين پايگاه ارقام ژنتيکي تازه ، اهميت زيادي خواهد داشت.
دوکتور ليتا پروکتور، مدير
برنامه اين پروژه مي گويد: ما روز به روز بيشتر مي فهميم که ميکروبيوم هاي خود )زيست بومي ميکروبي) را در مراحل خيلي اوليه
عمر خود، کسب مي کنيم.
ژنوم انساني به ارث برده مي
شود، ولي ميکروبيوم ها اکتسابي است. اين بدان معني است که آنها کيفيت تغيير پذير، و
دگرگون شونده بسيار مهمي دارند.
دوکتور پروکتورمي گويد: "اين ويژگي
چيزي را در اختيار ما مي گذارد که در کلينيک ها به کارمان مي آيد. اگر بتوانيم ميکروبيوم
(زيست بومي ميکروبي) را دستکاري کنيم، آنگاه مي توانيم يک ميکروبيوم سالم را سالم
نگه داريم يا يک ميکروبيوم ناسالم را دوباره متعادل کنيم."
دوکتور امي مک گواير از کالج
پزشکي بيلور مي گويد: "ولي سوال اينجاست که اين زيست بومي ميکروبي در بدن هاي
ما از کجا مي آيند و چگونه مي توان آنها را تغيير داد ." با گسترش يافتن علم ، پاسخ
اين سوال ها روشن خواهد شد.
پروفسور ديويد رلمان از
دانشگاه استنفورد مي گويد: "ما فقط نيمي از داستان را مي دانيم . نياز است که
درباره چگونگي گفت و گو و تعامل ميکروبيوم ها با حجرات انساني بيشتر بدانيم." به گفته او اين قلمرو با اينکه در بدن خودمان قرار دارد، هنوز قلمرويي
ناشناخته است.
سپاس ازاسميتا مونداساد
"بي بي سي نيوز|"
